‘bewoners te kwader trouw’ oftewel ‘bezetters met een slecht geweten’

Vorige week schreef ik over de vraag of mensen handelen uit ‘slecht geweten’ of uit een ‘niet beter weten’. Wellicht hebben jullie je afgevraagd waarom ik deze vraag stelde en waarom dit überhaupt van belang is, want het resultaat of de realiteit verandert er niet door. Maar ik ben er over begonnen omdat het ook betrekking heeft op iets wat ik hier in mijn werk ben tegengekomen.

Een van de gebieden waar JyP erg actief is de Choco. Deze provincie grenst aan Panama en ligt zowel aan de Pacifische Oceaan als de Caribische Zee. De vegetatie valt te typeren als tropische jungle, het ligt strategisch, het is enorm vruchtbaar en er wonen van oudsher veel Afro-Colombianen. Nadat deze Afro-Colombianen in 1997 voor een groot deel van hun land zijn verjaagd is een redelijk deel teruggekeerd. Deze gemeenschappen proberen nu, vaak met de hulp van organisaties zoals JyP, weer een normaal bestaan op te bouwen. Officieel hebben ze ondertussen van de regering de eigendomsrechten van de grond gekregen en kunnen ze dus officieel niet meer van hun land worden afgejaagd. Althans dat is het idee.

Deze rechten zijn collectieve eigendomsrechten, dus minder simpel dan het gemiddelde ‘op dit contract staat mijn naam, dus is het van mij’ eigendom ’s certificaat of contract. Het gaat hier om een redelijke lap grond die eigendom is van een hele groep mensen. Een complexe constructie waar natuurlijk makkelijk misbruik van kan worden gemaakt.  En Colombia zou Colombia natuurlijk niet zijn als dit niet ook vol enthousiasme zou gebeuren.

Het idee bij een dergelijk collectief is dat er één rechtsgeldige vertegenwoordiger is. Deze wordt gekozen door de gemeenschap en mag in naam van de gemeenschap contracten aangaan met de bedrijven die maar al te graag in dit gebied willen opereren. Het soort bedrijven waar je hierbij aan moet denken zijn telers van palm (voor palmolie), bananen (weer helemaal in opkomst de afgelopen jaren) en tot slot ook nog houtkap (als je als bedrijf trouwens een beetje slim bent dan kap je eerst een berg bomen. Vervolgens ga je de boel weer herbebossen en maak je daar weer een CO2 uitstoot reducerend project van. Oftewel je hebt één lap grond en je verdient er twee keer geld aan. Erg slim en lucratief natuurlijk …..maar hier zal ik in een later schrijven nog eens op terugkomen). Owja en er wordt ook nog coca verbouwd maar dat zijn natuurlijk geen officiele bedrijven.

Maar toen bleek ineens dat in een bepaald gebied de rechtsgeldige vertegenwoordiger helemaal niet gekozen was en dus helemaal niet rechtsgeldig was..… er werd een nieuwe benoemd en nog een en toen was de chaos compleet. En dus moest er een rechterlijke uitspraak aan te pas komen en die besloot dat de bevolking zelf de rechtspersoon moest uitkiezen (ja dat was ook het idee), maar om dit te kunnen doen moest er eerst een census worden gehouden over wie er nou wel en wie er nou niet in het gebied woonde en wie nou wel mocht stemmen en wie niet. En zo rondom het moment dat dit besloten werd ontstond er een nieuwe ‘hype’. Er kwamen ineens mensen van buitenaf (dus niet van de gemeenschappen) het gebied in, bouwden daar een huisje/hutje en begonnen bananen te verbouwen. Deze mensen, waren hierheen ‘gelokt’ met de belofte dat hier genoeg grond was en dat wanneer ze hier bananen zouden gaan verbouwen deze dan zouden worden opgekocht door een bananenbedrijf waarvan ik hier de naam niet zal noemen.

In een land waar werk en inkomen toch wel een luxe zijn, kun je natuurlijk verwachten dat hier (een berg) mensen op af komen. En omdat je het beestje een naam moet geven kregen deze ‘indringers’ de benaming ‘ocupantes de mala fe’ wat vertaald neerkomt op ‘bewoners/bezetters te kwader trouw’ of ‘met een slecht geweten’. Ik moest in het begin altijd een beetje grinniken om deze benaming want het is naar mijn idee iets wat je in het Nederlands nooit in een tekst zou terugvinden, of waar we het als Nederlander nooit over zouden hebben. Maja, wij hebben over het algemeen ook niet echt te maken met ‘bezetters te kwader trouw’. Bevind je je echter in de Choco en heb je gewoon last van deze lui ‘met een slecht geweten’, tja dan moet je ze natuurlijk ook gewoon zo noemen.

Vraag is natuurlijk of deze mensen echt ‘te kwader trouw’ of uit een ‘slecht geweten’ handelen. Ik ben hier nog maar kort, vier maanden pas, maar iedere dag wordt het me duidelijker dat er in dit land geen ‘goed’ of ‘slecht’ bestaat. Nou ja natuurlijk bestaat er goed en slecht, maar om nou aan te kunnen wijzen wat nou ‘goed’ en wat nou ‘slecht’ is. Gewoonweg onmogelijk! Alles zit zo enorm complex en verweven in elkaar dat er geen touw aan vast te knopen is. Wanneer ik menig collega moet geloven dan is alles één groot complot en zit overal iets achter. Alles draait om geld, daarvoor worden de meest vuile spelletjes gespeeld, en al deze spelletjes hangen dan weer samen. Tot op zekere hoogte kan ik prima meegaan in deze gedachtegang, want hè de meeste dingen draaien ook om geld, maar af en toe gaat het me ook gewoon te ver.

Maar als je me dan vraagt waarom er juist vlak voor een census allemaal ‘ocupantes de mala fe’ het collectief grondgebied intrekken heb ik daar ook geen antwoord op. Een campagne gefinancierd door het bananenbedrijf. Maar waarom? Ja, om geld te verdienen. Maar kan dat dan niet op een legale wijze? Blijkbaar niet. En dus is er een ‘strijd’ losgebarsten tussen de oorspronkelijke bewoners en deze nieuwe bewoners/bezetters met een ‘slecht geweten’. Officieel moeten deze mensen, die ook alleen maar een kans aanpakten die hun gegeven werd, vertrekken. Want ja, deze ‘bewoners te kwader trouw’ zijn ook maar gewoon arme mensen die er het beste van willen maken. Maar door het enorme gat tussen ‘officieel’ en in de ‘praktijk’ zijn ze er nog. En om het nog even een tikje ingewikkelder te maken, sommige ‘bewoners te kwader trouw’ zijn gewoon familie van de bewoners ‘te goeder trouw’. Sorry? Maar hoe kan dat dan? Begrijpen jullie het nog? Ikke niet……