Vakantie en een gewapende stillegging

Afgelopen week was een rustig weekje: het nieuwe jaar is net begonnen, iedereen is op vakantie, Bogota is leeg (tenminste wanneer je het vergelijkt met normaal) en ook het zonnetje van vorige week verstopt zich achter de wolken. Ik doe rustig aan, werk halve dagen op kantoor en halve dagen thuis (want ja er is toch bijna niemand), maak zelf yoghurt en ben gister voor de verandering eens recreatief wezen fietsen op de ‘Ciclovia’. Iedere zondag wordt tot een uurtje of twee een heel netwerk aan wegen afgesloten voor het verkeer en hebben voetgangers, skaters en fietsers een paar uur vrij spel. Een hele happening en erg leuk om te zien en om tussen te fietsen.

Naast alle rust in Bogota was het in het noorden van het land even nóg rustiger. En wel door een ‘paro armado’ hetgeen ik zou vertalen als een ‘gewapende stillegging’, wat inhoudt dat alle nijverheid wordt stilgelegd: geen verkeer of vervoer, winkels dicht en ook de meeste mensen blijven (uit angst) maar gewoon binnen. Wat was er nou gebeurd? Op 1 januari heeft de politie één van de leiders van de Urabeños (door de overheid betiteld als ‘criminele bende’, maar voor velen gewoon ‘paramilitairen’ of in ieder geval ‘vermeende paramilitairen’) opgepakt en geëxecuteerd…. Donderdag was de begrafenis en overal waar de Urabeños actief zijn werden pamfletjes uitgedeeld met de mededeling dat alles stilgelegd zou worden, of anders…… Nou en toen lagen er in ineens zes provincies geheel of gedeeltelijk plat en kon mijn mama die net in Santa Marta was gearriveerd geen boodschappen doen. Even voor het plaatje, Santa Marta is een vrij grote en toeristische stad en toch heeft deze ‘criminele bende’ hier blijkbaar zoveel macht dat alle winkels dichtgingen.

Het conflict dat in het dagelijkse leven steeds meer op de achtergrond raakt was weer even heel dichtbij. Één pamfletje en de angst die de afgelopen jaren toch is gezakt was weer even helemaal terug en niet alleen op de plekken waar deze angst nog alledaagse kost is maar ook op plekken als Santa Marta. Interessant aan dit hele verhaal is dat de radio, de TV en de overheid het stug over een ‘criminele bende’ blijven hebben. Ik bedoel ze zijn zeker consequent, want in 2005 zijn alle paramilitairen gedemobiliseerd, dus ja die bestaan niet meer.  Maar als vervolgens dezelfde mensen weer de wapens oppakken en vrolijk doorgaan met de bevolking zo hier en daar te terroriseren waarom geef je ze dan een andere naam?

Het idee hiervan heeft een politieke achtergrond. Want het Inter-Amerikaans Mensenrechten hof heeft Colombia al meerdere malen gedwongen te erkennen dat de Staat verantwoordelijk is voor de opkomst van het paramilitarisme en dus ook verantwoordelijk is voor alle misdaden die door hen gepleegd zijn, en dat zijn er nogal wat kan ik je vertellen (In Nederland en Europa heeft men het eigenlijk altijd alleen maar over de FARC, nou zijn dit ook absoluut geen lieverdjes, maar de paramilitairen hebben het voor elkaar gekregen om nog vele malen meer slachtoffers te maken, op een manier waar de FARC nog wat van zou kunnen leren (bij wijze van spreken….).

Het is dus politiek verstandig om deze groeperingen ‘criminele bendes’ te noemen omdat daarmee afstand wordt genomen van de ‘politieke verantwoordelijkheid’ van de staat. Daarnaast insinueert het woord paramilitair ook de samenwerking met het leger (iets wat de paramilitairen in Colombia ook altijd hebben gedaan, maar wat niet per se een eigenschap van een paramilitair hoeft te zijn).

En dus heeft de overheid het de afgelopen vijf jaar alleen nog maar over ‘criminele bendes’, hebben mensenrechtenorganisaties het meestal over paramilitairen en kiezen sommigen voor de middenweg door het over ‘vermeende paramilitairen’ te hebben (op Wikipedia worden de Urabeños trouwens als paramilitaire organisatie beschreven…. maja ook Wikipedia mag je niet als officiële bron gebruiken…). Waar het dan ook eigenlijk om gaat is niet zozeer de naam die je het beestje geeft (of beest in dit geval), het gaat erom wat ze in de praktijk teweeg brengen en teweeg kunnen brengen.

Persoonlijk zie ik de gemiddelde ‘criminele bende’ niet zomaar even zes provincies stilleggen, maar dat kan ik fout hebben.

Iets te laat, de volgende dag, melde de politie dat ze alles weer onder controle hadden (lees: de winkels waren weer open en het verkeer was weer op gang) en scheurde de President voor de camera één van de pamfletten door, als teken dat dit zijn antwoord was op dergelijke bedreigingen en intimidatie. Maar op dat moment was de 24 uur durende gewapende stillegging eigenlijk alweer voorbij. Wel hebben de Urabeños (weer) even laten zien hoe dichtbij het conflict nog steeds is en hoeveel macht ze nou daadwerkelijk hebben, maar kon Colombia daarna toch weer rustig en zorgeloos beginnen aan het laatste, maar extra lange, vakantieweekend en zal Bogota vanaf morgen weer langzaam volstromen, op gang komen en terugkeren tot haar normale drukte/hectiek van alle dag.