Er zijn mensen die beweren dat dit conflict anno 2011 of beter gezegd anno 2012 voorbij is en dat het tijd is om vooruit te kijken. De wetgeving die op dit moment gemaakt en ingevoerd wordt illustreert dit, door verdacht veel lijkt op post-conflict wetgeving (erkenning van slachtoffers, land teruggave, financiele compensatie, de waarheid (en gerechtigheid) etc. etc.). Zelf stuur deze week zowel mijn broertje als moeder op pad door Colombia met de backpack. En fiets ik zelf (zonder helm, wat eigenlijk verplicht is) door deze miljoenenstad, met als enige gevaar dat ik tegen een opengaand portier aanfiets omdat men gewoon niet bedacht is op fietsers. Dingen die niet zouden kunnen in een land dat in conflict is, zou je zeggen.
Helaas is niets minder waar, hetgeen tegelijk een groot gevaar is omdat de ene helft van het land het verleden achter zich laat en hard aan de toekomst werkt, terwijl de andere helft ook graag hard aan de toekomst wil werken maar daar (nog) niet toe in staat is omdat, nou ja omdat het conflict nog helemaal niet voorbij is. Maar waar is dat conflict dan? Als men spreekt van het jaar van de vrede, je veilig door dit land kunt backpacken en je vrolijk door de miljoenenstad Bogota kunt fietsen.... ?
Het antwoord hierop is dat je het conflict, naar mijn idee, kunt onderverdelen in twee soorten conflict: De eerste is het conflict in de letterlijke zin van het woord en dat anno 2012 nog steeds bestaat: de FARC die nog in vele gebieden aanwezig is en nog steeds een (onbekend maar veel) aantal mensen gegijzeld houdt, de paramilitairen die eigenlijk gedemobiliseerd zijn maar daarna gewoon hun wapens hebben herpakt en onder een andere naam, leiding en/of constructie nog steeds mensen bedreigen, vermoorden en doen verdwijnen. En dan het leger die op sommige plekken netjes haar werk doet maar op andere plekken dit oftewel nalaat of dan weer banden heeft met de paramilitaire eenheden. Allen gestimuleerd of mogelijk gemaakt door het grote geld dat te verdienen valt met drugs, monocultuurplantages en grondstoffen.
De tweede vorm van conflict is het conflict in de mensen zelf. Getekend door het verlies van een dierbare, die vermoord werd door één van de partijen of gewoon verdween zonder dat de nabestaanden weten en ooit zullen weten wat er nou precies gebeurd is. En dan weten dat de dader(s) nog vrij rondlopen en waarschijnlijk nooit gestraft zullen worden. Een deel van deze mensen hebben geleerd om het verleden achter zich te laten en door te leven zonder al te veel vragen te stellen, maar de meesten zijn nog steeds op zoek naar antwoorden, begrip en misschien wel het allerbelangrijkste de mogelijkheid tot vergeving. Want pas dan kun je door, krijgt het leven weer zin en is er in de verte weer een toekomst.
Juist door dit laatste, de mogelijkheid tot vergeving , hetgeen samenhangt met de waarheid en als het even kan gerechtigheid, bestaan er binnen mijn vakgebied vele discussies over het feit of (langdurige) vrede kan bestaan zonder gerechtigheid. En of je voor deze vrede dus altijd een soort van gerechtigheid moet bewerkstelligen om de simpele reden dat alleen dan de slachtoffers op een gegeven moment tot vergeving kunnen komen en de toekomst weer de toekomst kan worden.
De conclusie van deze discussie is niet eenduidig. Ik heb er mijn scriptie over geschreven (niet over Colombia maar over Uganda) en nee het antwoord is inderdaad niet eenvoudig of eenduidig. Kijk idealiter denk ik dat vrede en gerechtigheid hand in hand gaan met elkaar. Maar dat is idealiter en dat is nou precies de kloof tussen theorie en praktijk. De geschiedenis hier in Colombia heeft laten zien dat een groot deel van het conflict werd en wordt gevoed door straffeloosheid, oftewel het gebrek aan gerechtigheid. Hierdoor blijft men hangen in het conflict en kom je voordat je het weet in een neerwaartse spiraal terecht. Tegelijk er is wel hoop, want ik denk dat ik wel durf te zeggen dat Colombia langzaam heel langzaam in de opwaartse spiraal aan het komen is. Zaak is dan wel dat het hele land in deze spiraal moet worden meegetrokken en dat kan alleen door onder ogen te zien dat Colombia een land is dat nog steeds in conflict is, ook al merkt de gemiddelde toerist en de gemiddelde stadsbewoner hier weinig van. Een conflict dat alleen door het proces (of de processen) van gerechtigheid kan worden omgezet in vrede. De vrede die Emma, een oude mevrouw die ik met kerst heb ontmoet, zich nog kan herinneren. En de vrede die in dit komende jaar, het jaar 2012, hopelijk weer een stukje dichterbij zal komen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten