Naar Cacarica en nog veel meer..!!!

De rit naar Choco (het departement in het noorden tegen de grens met panama en grenzend aan zowel de Caribische zee als de Stille Oceaan) was lang, de tijd die ik heb doorgebracht in de verschillende bootjes over de verschillende rivieren was nog langer, maar al het zitten en ‘wachten’ was het meer dan waard en ik heb zoveel gezien, gehoord en gevoeld dat ik eigenlijk niet goed weet waar te beginnen en wat te vertellen.

Ik wil vertellen hoe mooi het was, maar ook hoe vergeten en afgelegen de mensen en de gemeenschappen in deze gebieden leven. El Choco is rijk aan grondstoffen, grote stukken zijn (nog) oerwoud, er is een overvloed aan rivieren waarover het meeste vervoer plaatsvind en de bevolking bestaat voornamelijk uit Afro-Colombianen. Het is er warm en vochtig het stikt er van de muggen, hier en daar wonen mensen in houten huisjes, de mensen zijn warm en gepassioneerd, kortom een totaal andere wereld dan Bogota.

In Choco wordt niet geïnvesteerd in mensen die er wonen of in andere basisbehoeften zoals infrastructuur. Soms is er de intentie maar dan wint de corruptie en wat betreft nationale politiek ligt het eigenlijk gewoon te ver van Bogota. De realiteit is schijnend, hoe dichter bij de bestemming we komen hoe slechter de wegen en hoe beperkter het vervoer en de toegankelijkheid. En de enigen die in het gebied ‘investeren’ zijn bedrijven die er vooral wat komen halen, zich grond toe-eigenen, projecten starten of bomen beginnen te kappen zonder overleg, zonder toestemming en zonder toezicht.

Grote indruk maakt een rivier blokkade (brak hout dat de rivier blokkeert) die over de jaren heen zo enorm is toegenomen dat de gemeenschappen aan de ‘andere kant’ niet langer toegang hebben tot de hoofdrivier, het gebied en de gemeenschappen onderlopen en de natuur afsterft omdat de wortels van de bomen door het gestegen water geen zuurstof meer krijgen. Het grondwettelijk hof heeft al in 2010 bepaald dat de regering de plicht heeft deze ondertussen 35 kilometer lange dam van brak hout weg te halen, maar tot nu toe ‘is dat nog niet gelukt’. Het plaatje is een kilometerslange en brede ‘woestijn’ van dode bomen midden in het oerwoud, ondergelopen dorpen en mensen die geen kant op kunnen. Waar de regering op wacht? Ik weet het niet, op dat de mensen uit nood het gebied zullen verlaten, zodat ze vrij spel hebben?!?Wie zal het zeggen... En op een paar kilometer verder gaat de illegale houtkap vrolijk verder, zonder enige vorm van toestemming wordt er een kanaal gegraven en bedreigde boomsoorten gekapt. En dit was nog maar de eerste dag…

De volgende dagen horen we hoe het paramilitarisme in het gebied weer z’n opmars aan het maken is, hoe er weer bedreigingen plaatsvinden, inclusief de dreiging van nieuwe slachtingen (een paramilitaire tactiek die eind jaren negentig en begin deze eeuw erg ‘populair’ was), er tegelijk een militair bataljon in het gebied wordt gebouwd en hoe ook de illegale cocateelt de gemeenschappen bedreigd.

De vredesbesprekingen in Havana lijken van een andere wereld en een andere tijd.

Gelukkig zie ik ook mooie en hoopgevende dingen. Ik zie hoe de gemeenschappen in Cacarica tijdens een proces van meer dan 15 jaar na hun ontheemding een krachtige, georganiseerde, doortastende en resistente gemeenschap zijn. Deze mensen die zoveel hebben geleden en zoveel hebben verloren staan hier vandaag vol kracht en doorzettingsvermogen. Ze leven in twee Humanitaire Zones die ervoor zorgen dat ze kunnen wonen in het gebied dat van hun is, een tussenoplossing voor echte terugkeer die hopelijk ooit plaats gaat vinden. Spelende kinderen, een rustig dorpsleven, genoeg te eten, en het conflict dat binnen de grenzen van deze Humanitaire Zones ver weg lijkt. Ik zeg lijkt, want helaas is het niet ver weg maar dichtbij, de spanning blijft en ook de bedreigingen blijven en nemen zelfs toe.

Een bezoek aan een gemeenschap die we niet begeleiden en ook door niemand (geen enkele NGO of overheid) begeleidt wordt laat zien dat het werk dat we doen wel degelijk zin heeft. De processen die we ondersteunen geven de mensen kracht en de handvatten om een toekomst, hun toekomst, op te bouwen en na te streven.

Terug in Bogota na zoveel indrukken, zoveel reizen, korte nachten op een matje en na helemaal lek gestoken te zijn door alle muggen lijkt de wereld daar weer zo ver weg en zo onwerkelijk. Gelukkig laten de mensen en hun verhalen een diepe indruk achter, zo diep dat we ons ook in het koude, drukke en ‘westerse’ Bogota iedere dag blijven herinneren waarom en waarvoor we dit werk doen.